20 czerwca 2023

Pokłon feretronów niematerialnym dziedzictwem

Powiat Wejherowski zainaugurował projekt pn. „Tradycja pokłonu feretronów podczas pielgrzymek na Kalwarię Wejherowską jako niematerialne dziedzictwo kulturowe Kaszub”. Zadanie otrzymało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna”.

W Hotelu „Victoria” w Bolszewie odbyła się kolejna konferencja, ale pierwsza w ramach projektu, którego celem jest przygotowanie wspólnoty depozytariuszy do wpisu tradycji pokłonu feretronów na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Warto dodać, że przedmiotowy wniosek zajął 4 miejsce na 791 złożonych projektów oraz został najwyżej oceniony merytorycznie. Zwyczaj pielgrzymowania na Kalwarię Wejherowską na odpusty Wniebowstąpienia Pańskiego i Trójcy Świętej ma długą i bogatą historię. Od ponad 300 lat w kaszubskiej, ludowej pobożności istnieje unikatowa tradycja pokłonu świętych obrazów. Co roku do Wejherowa przybywa około 60 pielgrzymek, z których najstarsza zwana „matką pielgrzymek” – z Gdańska-Oliwy od 355 lat, a z Kościerzyny od 350 lat.

– Kalwaria Wejherowska jest ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym na Pomorzu. Od wieków jednoczy Kaszubów nie tylko w duchu katolickim, ale także tożsamości lokalnej i regionalnej. Na kalwaryjskich wzgórzach od ponad trzystu lat podczas odpustów kultywowany jest unikalny, kaszubski zwyczaj, nieznany w innych regionach Polski – pokłon feretronów. Kilkuwiekowa tradycja kaszubskiego pątnictwa i przenośnych obrazów jest niezwykle ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Ziemi Wejherowskiej. Dlatego w 2022 r. rozpoczęliśmy starania o wpisanie pielgrzymek na Kalwarię Wejherowską wraz z pokłonem feretronów na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego – mówi Starosta Wejherowski Gabriela Lisius.

Podczas konferencji zainaugurowano projekt, przedstawiono główne jego założenia, cele, korzyści i zagrożenia oraz rozpoczęto konsultacje społeczne.

Jak podkreśla Andrzej Szoszkiewicz, koordynator merytoryczny projektu, na wpis na Krajową Listę NDK muszą zgodzić się ci, którzy tę tradycję kultywują, czyli pielgrzymi, obraźnicy i obraźniczki.

– Oni tak jakby przekazują prawo do wpisania tej tradycji, ale jednocześnie muszą wiedzieć z czym to się wiąże. Jakie są zobowiązania i jakie są z tego wszystkiego korzyści – podkreśla Andrzej Szoszkiewicz.

Ważnymi elementami projektu są badania naukowe pod kierunkiem prof. Katarzyny Smyk z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Przewodniczącej Rady ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz debaty, konsultacje społeczne, warsztaty z udziałem depozytariuszy, ekspertów i samorządowców. Przygotowana została również ankieta dla depozytariuszy, na podstawie której opracowane zostaną biogramy byłych i obecnych członków grup przygotowujących pokłony feretronów.

– Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego jest rozpoznawalną marką, a wpis otwiera drogę do ubiegania się o wsparcie z krajowych i regionalnych programów, zapewnia promocję poprzez strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Ponadto przyczyni się do zachowania tej pięknej i wyjątkowej tradycji dla przyszłych pokoleń i promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego Powiatu Wejherowskiego – zaznacza Wicestarosta Jacek Thiel.

W ramach projektu pod koniec czerwca br. uruchomiona zostanie strona internetowa – poklonferetronow.pl, na której znajdą się informacje o tradycji, historii, depozytariuszach i parafiach organizujących pielgrzymki. Zamieszczone  zostaną także efekty niniejszego projektu poprzez biogramy, transkrypcje badań ankietowych, sprawozdania z debat i konsultacje społeczne. Opracowana i wydana zostanie również publikacja w wersji cyfrowej i papierowej  pod redakcją prof. Katarzyny Smyk.

Projekt zakończy się pod koniec listopada br. Następnie stosowny wniosek zostanie złożony do Narodowego Instytutu Dziedzictwa i po pozytywnym zaopiniowaniu przekazany Radzie ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego przy ministrze.

– Wpisanie tradycji pokłonu feretronów na listę pozwoli zachować nasze kulturowe dziedzictwo i uhonorować zaangażowanie osób, które od trzech wieków pielgrzymują do Duchowej Stolicy Kaszub – dodaje Starosta Wejherowski Gabriela Lisius.